در دنیای مد و تولید کفش پلی‌یورتان (PU) به عنوان ماده‌ای با ویژگی‌های استثنایی مانند دوام، انعطاف‌پذیری، قیمت مناسب و راحتی به یکی از اجزای کلیدی این صنعت تبدیل شده است. زیره کفش پی یو به دلیل قابلیت سفارشی کردن بالا استاندارد جدیدی در تولید زیره کفش ایجاد کرده است.
طبق آمارهای جهانی ارزش بازار زیره‌های کفش PU از 4.6 میلیارد دلار در سال 2021 به 5.5 میلیارد دلار در سال 2023 رسیده است؛ یعنی رشدی 20 درصدی تنها در دو سال! پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که این بازار تا سال 2030 تقریباً دو برابر شده و به 10.1 میلیارد دلار خواهد رسید. بخش عمده‌ای از این رشد به نوآوری‌ها و تقاضای بسیار زیاد در آسیا و اقیانوسیه بازمی‌گردد که بیش از 85 درصد تولید جهانی کفش را به خود اختصاص داده‌اند.
برای درک بهتر دلایل محبوبیت پلی یورتان در صنعت کفش، انواع زیره‌های PU، مزایا و معایب آن و همچنین مقایسه آن با سایر مواد رایج را بررسی می‌کنیم.
زیره‌های پلی‌یورتان چیست؟
زیره پلی‌یورتان یا همان زیره کفش پی یو یکی از اجزای اصلی کفش است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود مانند راحتی، انعطاف‌پذیری و دوام به انتخابی محبوب در بین تولیدکنندگان کفش تبدیل شده است. این زیره‌ها در انواع کفش‌ها از دمپایی‌های خانگی و کتانی گرفته تا کفش‌های ایمنی و ورزشی استفاده می‌شوند.
انواع زیره‌های پلی‌یورتان
زیره کفش پی یو با توجه به نوع، ساختار شیمیایی و کاربردهای مختلف در دسته‌های زیر قرار می‌گیرند:
1. زیره‌های جامد و سلولی
- زیره جامد: زیره‌های جامد PU از پلی‌یورتان خالص تولید می‌شوند. این زیره‌ها اغلب سنگین‌تر، براق‌تر و بسیار بادوام هستند و بیشتر در زیره‌های خارجی کفش‌های مقاوم و کاری استفاده می‌شوند.
- زیره سلولی (فومی): این نوع زیره با استفاده از مواد پف‌دهنده در ساختار PU تولید می‌شود که منجر به ایجاد یک ساختار سبک و انعطاف‌پذیر می‌گردد. این زیره‌ها برای کفی‌ها مناسب هستند.
2. پلی‌یورتان‌های پلی‌استری و پلی‌اتری
- پلی‌استری: این نوع زیره کفش پی یو مقاومت بالایی در برابر مواد شیمیایی، روغن و گرما دارد و در کفش‌های ایمنی و ورزشی استفاده می‌شود.
- پلی‌اتری: سبک‌تر، مقاوم در برابر آب و با ظاهری زیباتر؛ این نوع برای کفش‌های روزمره و صندل‌ها کاربرد دارد.
3. زیره‌های PU ترموست و ترموپلاستیک (TPU)
- PU ترموست: رایج‌ترین نوع زیره‌های PU است که انعطاف‌پذیری و مقاومت بالایی دارد.
- TPU: گران‌تر است و ویژگی‌هایی مانند وزن سبک و مقاومت شیمیایی را ارائه می‌دهد، اما انعطاف کمتری دارد.
مزایای استفاده از زیره پی یو
زیره‌های PU با ارائه ویژگی‌های زیر به انتخاب اول تولیدکنندگان کفش تبدیل شده‌اند:
1. دوام بالا
زیره‌های PU مقاومت زیادی در برابر سایش دارند و طول عمر بیشتری نسبت به سایر مواد ارائه می‌دهند. این ویژگی آنها را برای انواع کفش‌ها از کفش‌های ورزشی گرفته تا کفش‌های ایمنی مناسب می‌کند.
2. سبکی
یکی از دلایل اصلی محبوبیت زیره کفش پی یو وزن کم آن است. این ویژگی نه تنها راحتی بیشتری برای مصرف‌کننده به همراه دارد بلکه امکان تولید کفش‌های سبک‌تر را نیز فراهم می‌کند.
3. انعطاف‌پذیری و راحتی
PU با داشتن ساختار نرم و منعطف کفش‌هایی راحت و مناسب برای استفاده طولانی‌مدت ایجاد می‌کند. این ویژگی در کفی‌های داخلی و میان‌کفی‌ها اهمیت بیشتری دارد.
4. مقاومت شیمیایی و آبی
زیره‌های PU به دلیل مقاومت در برابر مواد شیمیایی و آب، گزینه‌ای عالی برای کفش‌های ایمنی و کاربردهای صنعتی هستند.
5. ضد لغزش بودن
PU چسبندگی بالایی روی سطوح مختلف دارد که این ویژگی آن را برای کفش‌های ورزشی و ایمنی ایده‌آل می‌کند.
معایب زیره‌های PU
یکی از معایب اصلی زیره‌های پی یو فرآیند هیدرولیز آنها است. در این فرایند رطوبت موجود در هوا باعث تخریب زنجیره‌های پلیمری می‌شود و زیره را شکننده‌تر می‌کند. اما با نگهداری کفش‌ها در مکان‌های خشک و خنک و استفاده منظم، می‌توان طول عمر آنها را تا 5 الی 10 سال افزایش داد.
تفاوت زیرهPU در برابر EVA
EVA زیره کفش سبک‌تر و ارزان‌تر است اما در طول زمان خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد. زیره کفش پی یو دوام بیشتری دارد و برای کفش‌هایی که نیاز به ماندگاری بالاتر دارند مناسب‌تر است.
PU در برابر کفی لاستیکی
PU سبک‌تر، انعطاف‌پذیرتر و مقاوم‌تر از زیره لاستیکی است. این جنس ممکن است چسبندگی بیشتری داشته باشد اما به مرور زمان سخت و شکننده می‌شود.
تفاوت زیره کفش پی یو در برابر چرم
زیره چرم نیازمند مراقبت زیادی است و نسبت به PU سریع‌تر فرسوده می‌شود. از طرفی PU می‌تواند ظاهری شبیه به چرم داشته باشد و در عین حال ارزان‌تر و مقاوم‌تر باشد.
کاربرد زیره‌های PU در انواع کفش‌ها
زیره‌های کفش ساخته شده با پی یو کاربردهای مختلفی دارد و در انواع کفش استفاده می‌شود که در ادامه بیان می‌کنیم:
1. کفش‌های ورزشی
کفش‌های ورزشی باید دوام، انعطاف‌پذیری و سبکی بالایی داشته باشند. زیره‌های PU تمامی این ویژگی‌ها را با قیمتی مناسب ارائه می‌دهند.
2. کفش‌های روزمره
برای استفاده روزانه، PU راحتی و مقاومت لازم را فراهم می‌کند و فشار ناشی از استفاده طولانی‌مدت را کاهش می‌دهد.
3. صندل‌ها و دمپایی‌ها
زیره‌های PU به دلیل سبکی و امکان طراحی متنوع، گزینه‌ای مناسب برای تولید صندل‌ها و دمپایی‌های ساده و لوکس هستند.
4. کفش‌های ایمنی
زیره‌های PU به دلیل مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی، لغزش و آب، انتخابی ایده‌آل برای کفش‌های کاری و ایمنی هستند.
تولید زیره‌های PU
زیره‌های پلی‌یورتان از ترکیب مواد شیمیایی مانند ایزوسیانات‌ها و پلی‌ال‌ها تولید می‌شوند. دو روش رایج تولید آن تزریق مستقیم و ریخته‌گری است. در روش تزریق مستقیم PU مایع به داخل قالب تزریق شده و به زیره متصل می‌شود. اما در روش ریخته‌گری PU مایع به قالب ریخته می‌شود و پس از خنک شدن به زیره تبدیل می‌گردد.
جمع‌بندی
زیره کفش پی یو با ترکیب ویژگی‌هایی مانند دوام، راحتی و قیمت مناسب انقلابی در صنعت تولید کفش ایجاد کرده‌اند. این زیره‌ها گزینه‌ای ایده‌آل برای تولیدکنندگانی هستند که به دنبال کیفیت بالا و رضایت مشتریان هستند. اگر به دنبال راهی برای بهبود دوام و کیفیت کفش‌های خود هستید استفاده از پلی‌یورتان را جدی بگیرید.
